Terugdringen van de tegemoetkoming van proceskosten

Gemeenten hebben jaarlijks hoge kosten aan no-cure-no-pay-bureaus die namens woningeigenaren bezwaar maken tegen de WOZ-waarde, doordat zij aanspraak kunnen maken op een vergoeding van de proceskosten in verband met de gevoerde bezwaar- en beroepsprocedure. De wetgever en overheden zoeken naar mogelijkheden om deze maatschappelijke kosten te verminderen.

In dit verband is door de minister van Rechtsbescherming een onderzoeksopdracht gegeven aan het WODC, die dit vervolgens via aanbesteding heeft uitgezet bij onderzoeksbureau Breuer en Intraval. Het rapport is op 17 februari 2021 naar de Tweede Kamer gestuurd (Kamerstukken II 2020-21 29 279, nr. 639). De belangrijkste conclusies uit dit rapport, voor zover het WOZ-zaken betreft, zijn:

1. de regelgeving rondom de WOZ-waardering maakt de slagingskans van bezwaren en beroepen groot;

2. er is sprake van een verdienmodel, maar er is geen bewijs van misstanden in de werkwijze van NCNP-bureaus;

3. er bestaan veel verschillen tussen gemeentes en samenwerkingsverbanden in uitbetaalde proceskostenvergoedingen en in uitvoeringslasten van de WOZ.

Omdat niet op alle onderzoeksvragen antwoord is gekomen (onder meer vanwege het ontbreken van data) en er in de gemeentelijke praktijk behoefte bestaat aan handvatten voor de WOZ-bezwaarafhandeling in verband met NCNP, is in het bestuurlijk overleg van 7 april 2021 besloten tot een vervolgonderzoek (https://www.rijksoverheid.nl/ministeries/ministerie-van-binnenlandse-zaken-en-koninkrijksrelaties/nieuws/2021/05/03/vervolgonderzoek-naar-de-ontwikkelingen-rond-woz-bezwaren).

Het COELO heeft het vervolgonderzoek uitgevoerd en op 9 november 2021 gepubliceerd (bekijk hier). De onderzoekers concluderen dat de vergoedingen uit het Besluit proceskosten bestuursrecht (Bpb) niet meer aansluiten bij de kosten die no-cure-no-paybedrijven anno 2021 maken bij het indienen van WOZ-bezwaarschriften. Het COELO concludeert voorts dat de vergoedingsstructuur ongewenste prikkels bevat; het is nu winstgevend voor een bedrijf om ook bezwaar te maken in gevallen die weinig kans van slagen hebben. De onderzoekers van COELO adviseren de wetgever om het Bpb aan te passen.

Op 1 juli 2021 werd het Besluit proceskosten bestuursrecht aangepast, waardoor er een hoger bedrag per procespunt is gaan gelden. Deze verhoging gold niet voor WOZ- en BPM-zaken. Op 17 mei 2022 heeft de Hoge Raad (ECLI:NL:HR:2022:752) echter geoordeeld dat dit verschil in strijd met het gelijkheidsbeginsel is, zodat vanaf die datum in beroep dezelfde (hogere) vergoedingsbedragen gelden als voor de rest van het bestuursrecht. Voor bezwaar geldt deze verhoging niet.

Op 30 september 2022 heeft de Staatssecretaris van Financiën in een brief aan de Tweede Kamer een vervolgreactie gegeven op het WODC-rapport (Kamerstukken II, 2022-2023, 29 279, nr. 734). Met betrekking tot de WOZ merkt de Staatssecretaris op dat het kernprobleem is dat er een exacte WOZ-waarde moet worden bepaald volgens de huidige systematiek, terwijl een waardering altijd een bandbreedte kent. Er zal worden bekeken of in de wet- en regelgeving iets aangepast kan worden binnen of buiten de huidige systematiek. Voorts wordt er overleg gevoerd met stakeholders en ziet de Staatssecretaris kans voor verbetering van het WOZ-proces op de volgende punten:

• Transparantie: burgers betrekken bij de WOZ-waardering;
• Informeel contact met burgers; en
• Ondersteuning van gemeenten bij de afhandeling van bezwaren.

Met betrekking tot de vergoeding van proceskosten wordt opgemerkt dat er een breder onderzoek zal worden gedaan naar oneigenlijk gebruik van deze vergoedingen op meerdere terreinen binnen het bestuursrecht. De Staatssecretaris schrijft: ‘Met dit onderzoek wordt beoogd om inzicht te krijgen in concrete instrumenten in en/of mogelijke aanpassingen van het Besluit proceskosten bestuursrecht om oneigenlijk gebruik van procedures te voorkomen. Daarbij zal ook de verhouding tussen de werkzaamheden van professioneel gemachtigden, waaronder ncnp-bedrijven, in relatie tot de hoogte van de proceskostenvergoeding aan bod komen.’ Het bedoelde onderzoek zal worden verricht onder leiding van het ministerie van Justitie en Veiligheid. De resultaten worden op zijn vroegst in 2023 verwacht.

Mogelijk een verlaging van de proceskostenvergoeding.

Op zijn vroegst 2023.

VNG, LVLB, UvW, Ministeries van BZK, Financiën en Justitie en Veiligheid, WODC, Breuer en Intraval, COELO, ESBL.