Lokale belastingen als instrument om te verduurzamen

Lokale belastingen kunnen worden ingezet om investeringen in duurzaamheid te helpen bekostigen en te stimuleren. Het essay van de Raad voor het Openbaar Bestuur getiteld 'Verduurzaming, en nu de kosten nog', gaat hier op in en biedt een afwegingskader voor gemeenten:https://www.raadopenbaarbestuur.nl/documenten/publicaties/2018/09/13/essaybundel-verduurzaming-en-nu-de-kosten-nog.

De VNG heeft een inventarisatie gemaakt van mogelijkheden binnen de modelverordeningen lokale belastingen, zie de link.

Duurzaamheid binnen de lokale belastingen vormt één van de onderzoekslijnen van het ESBL. Daarbij gaat het om de bekostiging van duurzame voorzieningen, zoals warmtenetten, isolatie en waterbergingen, middels lokale belastingen als de baatbelasting en ozb, maar ook om de stimulering van duurzaam gedrag, bijvoorbeeld door tariefdifferentiatie binnen de afvalstoffenheffing en rioolheffing. Tot slot worden ook de gevolgen van verduurzaming voor de lokale heffingen onderzocht, zoals de gevolgen van investering in zonnepanelen en andere duurzame voorzieningen voor de hoogte van de WOZ-waarde en ozb-heffing. Zie voor de ESBL-publicaties binnen dit thema: https://www.eur.nl/esl/research/areas/institutes/studiecentrum-voor-belastingen/themadossiers/duurzaamheid

In het Bouwstenenrapport ‘Herziening gemeentelijk belastinggebied’ (Kamerstukken I 2019-2020, 32 140, nr. D) wordt als optie voor nieuwe regelgeving een verduurzamingsvrijstelling in de Wet WOZ genoemd, maar tevens afgeraden deze in te voeren. Daarnaast wordt het invoeren van een gebiedsontwikkelingsheffing genoemd voor de bekostiging van gebiedsontwikkeling. Deze laatste optie wordt ook genoemd in het Rapport Studiegroep Alternatieve Bekostiging ruimtelijke gebiedsontwikkeling (Kamerstukken II 2019-2020, 34 682, nr. 49), waarin ook de optie van een GebiedsInvesteringsZone (GIZ) wordt verkend.

In de Tweede Kamer is een motie aangenomen om zonnepanelen vrij te stellen van ozb en om te onderzoeken of verduurzaming niet belemmerd wordt door (lokale) belastingheffing (Kamerstukken II 2018-2019, 35 029, nr. 20). De Minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties heeft de Kamer per brief geantwoord dat een WOZ-waarderingsuitzondering of ozb-vrijstelling op diverse problemen stuit en dat een facultatieve algemene groene heffingskorting of een specifieke subsidieregeling voor verduurzaming van de eigen woning een kansrijker alternatief vormt in dit verband (Kamerstukken II 2020-2021, 32 813, nr. 658, met bijlage).

Het kabinet heeft aangegeven gemeenten vanaf 2023 de bevoegdheid te geven een lager tarief parkeerbelasting in te voeren voor emissieloze voertuigen (zie Kamerstukken II 2021-2022 35 519, nr. 6 en zie ook het persbericht op https://www.rijksoverheid.nl/regering/bewindspersonen/vivianne-heijnen/nieuws/2022/06/16/parkeerkorting-voor-elektrische-autos-vanaf-volgend-jaar) Eerder wilde het kabinet een ruimere differentiatie naar milieukenmerken van het voertuig mogelijk maken, maar beperkt hij zich tot het huidige voorstel, na kritische vragen over effectiviteit, rechtvaardigheid en uitvoerbaarheid.

Het ESBL en EY hebben op 15 januari 2022, in opdracht van de provincies Utrecht, Noord- en Zuid-Holland, een onderzoeksrapport uitgebracht over de gemeentelijke verduurzamingsregeling (GVR), waarmee via de baatbelasting de door de gemeente voorgefinancierde kosten van isolatie van woningen worden verhaald op de eigenaren van de verduurzaamde woningen. Conclusie van de onderzoekers is dat het instrument zonder wettelijke aanpassingen onaanvaardbare fiscaal-juridische risico’s met zich brengt. De onderzoekers concluderen verder dat het niet mogelijk is de GVR dusdanig aan te passen dat deze risico’s worden gemitigeerd. De onderzoekers zijn ervan overtuigd dat een aanslag baatbelasting opgelegd binnen de GVR geen stand zal houden bij de belastingrechter. Een oproep van meerdere provincies en gemeenten tot aanpassing van de wet aan de minister van BZK heeft geen resultaat opgeleverd. (Kamerbrief, 18 november 2022, kenmerk 2022- 0000595222). De minister schrijft dat als inwoners niet op de reguliere financiële markt terecht kunnen het warmtefonds soelaas biedt. Baatbelasting is op dit moment geen mogelijkheid voor woningverduurzaming met de GVR.

Hervorming van het lokale belastingdomein

Een geleidelijke ontwikkeling over de jaren.

ESBL en VNG.