Omgevingswet en Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO)

De omgevingswet brengt regels voor ruimtelijke ontwikkeling en milieu samen. Ze vereenvoudigt regelgeving en introduceert nieuwe juridische instrumenten en werkwijzen. Het Digitaal Stelsel Omgevingswet (DSO) ondersteunt dit juridische stelsel digitaal. Tegelijk met de Omgevingswet treedt ook de Wet kwaliteitsborging bouwen (Wkb) in werking.

Het aantal vergunningvrije bouwactiviteiten zal toenemen. Dit vraagt om andere processen om objectgegevens in te winnen. Impact heeft ook de invoering van de Wkb, waarbij private kwaliteitsborgers toezicht zullen houden op het bouwproces (risicoklasse 1, in eerste instantie). Via dossier bevoegd gezag ontvangt de gemeente hierover informatie.

Het nieuwe stelsel houdt tevens in, dat gemeenten veel meer dan voorheen zelf mogen bepalen of er een vergunningplicht, meldingsplicht of algemene regels zullen gelden voor activiteiten die de fysieke leefomgeving (blijvend en tastbaar) wijzigen en waarvoor zij bevoegd gezag zijn. Deze regels moet de gemeente opnemen in het Omgevingsplan. Daarvoor geldt een overgangstermijn tot 2030. Totdat de gemeente zelf het Omgevingsplan heeft ingevuld, zijn hierin van rechtswege bestaande regels opgenomen.

Vanwege de één-loket-gedachte kan het voorkomen dat de gemeente als bevoegd gezag beslist over een aanvraag, maar daarbij deelbeslissingen van andere overheden in het besluit opneemt. Het overleg met die andere overheden zal binnen het vergunningsproces moeten worden georganiseerd. De andere overheden, zoals het waterschap en de provincie, kunnen de kosten van hun werkzaamheden doorberekenen aan de gemeente, die deze kosten vervolgens weer doorberekend aan de aanvrager via legesheffing.

De beslistermijn wordt voor veel aanvragen verkort naar acht weken. Daardoor zullen er werkzaamheden verschuiven naar de voorfase, waarin overleg gevoerd wordt over een mogelijke aanvraag.

De Wkb, de keuze voor vergunningplicht dan wel meldingsplicht of algemene regels, de samenwerking met andere overheden vanuit de één-loket-gedachte, de verkorte beslistermijn en de verschuiving van werkzaamheden naar de voorfase hebben niet alleen invloed op de inrichting van het werkproces, maar ook op de mogelijkheid van legesheffing. Behalve een organisatorische verandering voor wat betreft de dienstverlening, zal ook de legesverordening moeten worden aangepast. Hiervoor heeft de VNG een model gemaakt met uitgebreide toelichting.

De wet treedt 1 januari 2024 in werking.

BZK, VNG, Bevoegde gezagen zoals Waterschappen, Provincies en Kadaster.